Enerji ve Alışılmış Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Karadeniz’de keşfedilen doğal gazın gelecek yılın birinci çeyreğinde mart ayı üzere sisteme verileceğini belirterek, 4 yıl içinde kırk milyon metreküpe çıkarılacak üretimin konutlarda kullanılan gazın tamamını karşılamaya yeteceğini bildirdi.
Dönmez, TBMM Plan ve Bütçe Komitesinde, bakanlığının 2023 yılı bütçesi üzerindeki görüşmelerde milletvekillerinin soru ve tenkitlerini yanıtladı.
Dünyada güç kesiminin pandemi sonrası toparlanma sürecinde olduğuna ve fiyatlarda artışlar yaşandığına işaret eden Dönmez, yükselen güç fiyatlarını alınan önlemlerle vatandaşa en az oranda aktaran ülkelerden birinin Türkiye olduğunu kaydetti.
Dönmez, doğal gazda yüzde 75 sübvansiyon yapıldığını aktararak, “Ekim ayı itibarıyla Avrupa’daki başkentlerde kullanılan doğal gazın hane halkı bazında fiyatlarını sizlerle de paylaşmak istiyorum: Hollanda’da bir metreküp gaza bugün 81 lira 25 kuruş, İtalya’da 58 lira 24 kuruş, Almanya’da 41 lira 42 kuruş ödeniyor. Komşumuz Bulgaristan 31 liraya ödüyor. AB üyesi olmayan ülkeleri de dikkate aldığımızda 5 lira 72 kuruş ile her şey dahil Avrupa’nın en ucuz doğal gaz kullanan ülkesi durumundayız.” değerlendirmesinde bulundu.
Türkiye’nin 200 kilovatsaatlik bir elektrik tüketimi için asgari ücretin yüzde 5,4’üne denk geldiğini aktaran Dönmez, doğal gazda ise aylık 100 metreküp tüketim için bu oranın yüzde 8,8 olduğunu söyledi.
Dönmez, doğal gaz fiyatları artınca ikame eser olarak kömür fiyatlarının da dünyada önemli oranda arttığını belirterek, geçen yıl kıymetli bir müdahalede bulunarak ucuz kaynaklardan üretilen elektriğin bilhassa hane halkına, çiftçiye ve esnafa yansıtılması için bir kararın mecliste kabul edilerek uygulanmaya başlandığını anımsattı.
Söz konusu karara ait değerlendirmede bulunan Bakan Dönmez, “(Siz piyasada oluşan serbest fiyatlardan satmayacaksınız. Zarar da etmeyeceksiniz. Makul bir fiyatta sınırlama yapacağız. Bu fiyattan elektriği sizden alıp biz abone grubuna bunu aktaracağız) dedik. ve o sayede ciddi bir rahatlama sağlamış olduk.” diye konuştu.
Milletvekillerinin, bu dayanakların nereden karşılandığı sorusuna “milli bütçe içerisinden yapıldığı” karşılığını veren Dönmez, şöyle devam etti:
“Ancak burada siyasi karar oluşmadan bu kurum ve kuruluşlar zararına satış yapmak hak ve yetkisine sahip değil. Cumhurbaşkanı kararı ile maliyet altına satma izni verilmezse bu şirketler doğal olarak alış veya üretim maliyeti neyse en fazla iş maliyetine satar. Maliyetin altında satamaz. Bu yetkiyi Cumhurbaşkanımız kullandı ve hazinemizden de ödenek aktarmak suretiyle de bu destek verilmiş olacak.”
Petrol ve doğal gazın stratejik emtialar olduğuna dikkati çeken Dönmez, “Türkiye akıllı dış politikayla her iki tarafla diyalog içinde olarak dengeli politikayla sorunları yaşamadan atlatıyoruz. Gıdada da tahıl koridoruyla riskleri minimize ettik. Dünyanın birçok ülkesine aracılık ettik. Ayrıca, dünyada birçok ülke doğal gaz ve elektrik talebinde bulunuyor.” diye konuştu.
Dönmez, doğal gaz muhtaçlığının karşılanması için sıvılaştırılmış doğal gaza (LNG) yönelim olduğuna değinerek, “Yüzde 20 LNG alıyoruz. Uzun dönmeli kontratlarda sıkıntı yok. Ekonomik toparlanma sürecinde gaz talebini karşılamak için LNG terminalleri sayesinde esnekliğimiz var, oraya yöneldik.” tabirlerini kullandı.
“Hane halkının bütün doğal gaz ihtiyacı Karadeniz gazından karşılanacak”
Karadeniz’de keşfedilen doğal gazın gelecek yılın birinci çeyreğinde mart üzere sisteme verileceğini belirten Dönmez, şunları kaydetti:
“İlk farzda üretim 10 milyon metreküp olacak. 4 yıl içerisinde azamî faz devrine çıkartacağız, kırk milyon metreküpe. 10 milyon metreküp günlük gazın yıllık karşılığı üç buçuk dört milyar metreküp eder. Bu da konutlarda mutfakta ve sıcak suda kullanılan gazı karşılayacak. Lakin 4 yıl sonra biz üretimi 4 kat arttıracağız. O vakit da konutlarda kullanılan gazın tamamını buradan elde edeceğiz. Kâfi mi? Yetmez. Yani gereksinimimizin üçte birini toplamda karşılayacağız. Lakin komşu alanlarda arama faaliyetlerimiz devam ediyor. Olumlu haberler geliyor. Bu mevzu değerlendirmeler bittikten sonra da somut keşif yakalarsak bu bilgiyi paylaşmış olacağız.”
Dönmez, yılda 3-4 milyon kişinin elektriğinin kesildiği iddialarının gerçeği yansıtmadığını bildirdi.
Bunun her on kişiden birisinin elektriği kesik olması anlamına geleceğini belirten Dönmez, “Düşünün on haneli bir apartmanda oturuyorsanız bir tane vatandaşın elektriği kesik. Bu türlü bir durum yok. En son şimdiki dataları söyleyeyim. Ağustos 2022’ye ait Türkiye genelinde elektriği kesik olan abone sayısı hane halkı ve ticarethane dahil 209 bin 174. Pekala ne kadar sayaç var? 48 milyon sayaçtan bahsediyoruz. Bu oran binde dört. Doğal gaza gelince tekrar birebir tarihte, 86 bin 504 abonenin borç münasebetiyle gazı kesilmiş. Toplam 19,1 milyon doğal gaz abonesine oranladığımızda buradaki sayı da binde beş.” bilgisini verdi.
Her bin kişiden dördünde ya da beşinde borcundan dolayı kesilme olduğunu dile getiren Dönmez, “Kesinti uygulanan abonelerin üçte ikisinin elektriği birebir gün içerisinde de açılıyor. Aşikâr ki vatandaş unutmuş, yatıramamış ya da bazen işte biz de otomatik ödeme veriyoruz bankalara, bankada bir sorun yaşanıyor, ödemeler intikal etmiyor. Yeniden beşte dördü de elektriği bir hafta içerisinde bağlanıyor. Yani elektriğin kesik olma müddeti de son derece sonlu. Bir öteki mevzu da köyde, yaylada meskeni olanlar var. Yazın oradan geliyor, kışlık meskenine, oraya fatura gidiyor, faturayla ilgili bir bilgisi yok. Otomatik olarak güç kesiliyor, bizim kayıtlarımızda elektrik kesik ilgisi var. Orada aslında kimse yaşamıyor.” değerlendirmelerinde bulundu.
“Küçük nükleer santraller için görüşme yapılıyor”
Dönmez, nükleer santral için teknolojiyi geliştiren tüm ülkelerle ve şirketlerle görüşüldüğüne işaret etti.
Bakan Dönmez, “Biz biliyorsunuz Japonya’yla da bir anlaşma yapmıştık, 2013 yılında. Japonya ve Fransa ortaklığıyla yapılacaktı. Onlar çalışmalarını tamamlayınca fiyatlarını revize ettiler. Bizim Rusya’dan aldığımız fiyatın iki katından daha fazlasına çıktı teklif ettikleri. Daima fiyat açısından hem de temin planı açısından bu uygun olmadığı için devam etmedik.” dedi.
Batı teknolojisine bir ambargo olmadığını belirten Dönmez, şöyle devam etti:
“Zaten bu hususta teknoloji geliştiren ülke sayısı çok fazla değil, beş, altıyı geçmiyor. Hakikaten şu anda SMR denilen küçük reaktörler, yani daha düşük kapasitede yapılıyor. Bunlarla ilgili çalışmalar var. İngiltere’de bazı çalışmalar var, Amerika’da var. Onlarla da şu anda görüşülüyor. 100 megavat, 70 megavatlık, 300, 400 megavatlık santraller oluyor. Zira şu anda karbondan arınmış bir dünyaya gidilecekse yenilenebilir de belirli bir yere kadar gitmek zorunda. Onun dışında nükleer sıfır enjeksiyonu olduğu için en önemli tercih nedenleri ortasında olacak.”
“Amasra Kuruluş Müdürlüğünden 7 yönetici vazifeden alındı”
Bakan Dönmez, Amasra’da yaşanan maden kazasına da değindi.
Henüz ellerinde bir bilirkişi ön raporu olduğunu ifade eden Dönmez, bilirkişi ön raporunda ortaya atılan iddialar olduğunu; Meclis Araştırma Komisyonunun da bu iddialar da dahil olmak üzere tüm tarafları dinlediğini anımsattı.
Dönmez, “Bu noktada ‘şu suçludur, şu kusurludur’ diyemeyiz. Şayet ön rapora bağlı olarak hatalı ilan edip birtakım ithamları ona yönetecek olursak o vakit mahkemelere niçin muhtaçlık var? Uzman raporu gelir, hakime çıkmadan herkesi içeriye tıkarız. Bu türlü bir şey var mı? Artık hukuk kendi içerisinde yürüyor. Biz de ona her türlü takviyesi vereceğiz.” dedi.
Olay yerinden döner dönmez bakanlıkta teftiş kuruluna olayın her yönüyle araştırılması konusunda talimat verildiğini aktaran Dönmez, “Müfettişler de oraya gitti. Birinci incelemeleri de yaptılar. Amasra Kuruluş Müdürlüğünden 7 yönetici vazifeden alındı. Bu tahminen kamuoyuna yansımadı. Başka boyutları prestijiyle da incelememiz devam ediyor.” tabirlerini kullandı.
Dönmez, Türkiye Elektrik İletim AŞ’nin özelleştirme kapsamına alındığını lakin çoğunluğu devletin elinde kalacak formda azınlık payının halka açılacağını söyledi.
Komisyonda, Güç ve Alışılmış Kaynaklar Bakanlığının yanı sıra Güç Piyasası Düzenleme Kurumu, Nükleer Düzenleme Kurumu, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü, Türkiye Güç ile Nükleer ve Maden Araştırma Kurumunun 2023 yılı bütçeleri kabul edildi.
